رپ فارسي
گوش كردن به رپ انگليسي به دليل تفاوت زبان
محدود بود و در ميان خوانندگان لس‌آنجلسي هم خواننده رپ پيدا نمي‌شد اما
در درون ايران نوجوان‌هايي بودند كه توانستند محصول مورد نياز را توليد
كنند.
كمي آن طرف‌تر از برج ... خيابان ... درون يكي
از كوچه‌ها استوديوي مخفي ضبط موسيقي قرار دارد. اينجا معمولا شلوغ است و
رفت‌وآمدها از رونق كار خبر مي دهند. ارگ، گيتار الكتريك و مهمتر از همه
رايانه‌هاي مجهز، ابزار كار هستند. روي مبل‌هاي فرسوده چند نفر نشسته‌اند
و سيگار مي‌كشند. پشت شيشه متخصص «ميكس» گوشي را به گوش گذاشته و مشغول
ساخت يك قطعه است. توليد موسيقي رپ زياد مشكل نيست و خوانندگان نياز به
چند سال تمرين و هنرآموزي ندارند. پايه‌هاي قطعات موزيك ثابت هستند و به
هم شباهت دارند؛ اشعار نيز به گفت‌و گوهاي روزمره شبيه است كه اندكي موزون
شده يا بايد موزون ادا شود.
تنها استعدادي لازم است كه اين مواد را با هم
تركيب كند و معجوني جديد بسازد. اگر نوجواني بخواهد خواننده رپ شود شايد
بتواند با پول توجيبي خودش هم به اين آرزو دست پيدا كند. «آدونيس»
صدابردار استوديو زيرزميني و يكي از همين افرادي است كه در كار توليد
قطعات رپ هستند. او مي‌گويد: «ما بسته به پولي كه مي‌گيريم آهنگ مي‌سازيم؛
هرچقدر بيشتر پول بدهند موزيك بهتري آماده مي‌كنيم». او كه در حال پاسخ
دادن به تلفن‌هاي همراه متعددش است با اطلاع يافتن از اينكه با خبرنگار يك
روزنامه صحبت مي‌كند وحشت‌زده شده و از ادامه گفت‌و گو مي‌گريزد.
ضبط صدا در مقابل ميكروفون بزرگ استوديوهاي
خانگي انجام مي‌شود. اين استوديوها ممكن است در گاراژ، انباري يا اتاق يك
مجتمع آپارتماني هم واقع شده باشند. ديوارها با موكت و گوني، ضد صدا
مي‌شوند و به وسيله تجهيزات ساده‌اي صداي خواننده در رايانه ضبط مي‌شود.
در مدتي كوتاه از ميان موزيك‌هاي موجود در حافظه دستگاه هر كدام كه تطابق
بيشتري داشته باشد انتخاب شده و پس از چند روز يك قطعه موسيقي رپ آماده
است.
اين قطعه در گوشي‌هاي تلفن همراه ذخيره شده و در
ميان دوستان جا به جا مي‌شود يا اينكه روي سايت‌هاي اينترنتي قرار
مي‌گيرد. در اين سايت‌ها همه چيز از قطعات جديد، آلبوم‌ها، عكس و
پوسترهاي خوانندگان، مصاحبه، زندگينامه و اخبار مربوط به رپ زيرزميني
ارائه مي‌شود. در سايت‌هاي معتبر اثري از تصاوير غير اخلاقي يا سرگرمي‌هاي
متفرقه وجود ندارد و اداره كنندگان آنها شديدا مدعي‌اند كه مطابق قوانين
كشور فعاليت مي‌كنند. يك سايت موسيقي رپ مي‌تواند آگهي‌هاي زيادي جذب كند.
اصلي‌ترين بازار مصرف رپ جمع‌هاي نوجوانان و
طبيعتا مدارس هستند. محمد عبدالرئوف، محققي كه در مورد رپ زيرزميني
پژوهش‌هايي را انجام داده است مي‌گويد:« ما به نوجوان‌هاي كم سن و
سال يا حتي كودكاني برخورد كرديم كه كاملا با دنياي رپ زيرزميني
مانوس بودند؛ حتي با پسر بچه 7ساله‌اي آشنا شديم كه مي‌توانست آوازهاي
طولاني را از اول تا آخر با دقت تقليد كند. هيچ مدرسه‌اي نبود كه از اين
موج دور مانده باشد.»
در خيابان وليعصر از پل پارك‌وي تا ابتداي بلوار
نيايش نشانه‌هاي گروه‌هاي مختلف رپ روي ديوارها و جعبه‌هاي فلزي برق و
تلفن ديده مي‌شود. نشانه‌ها با ماژيك سياه كشيده شده‌اند و اشكال تغيير
يافته‌اي از نام گروه‌ها هستند. خوانندگان حرفه‌اي با استوديوهاي مجهز و
گروه‌هاي حرفه‌اي كار مي‌كنند. آنها آثار خود را با دقت بيشتري تنظيم
مي‌كنند و درنتيجه آهنگ‌هاي ماندگارتري دارند. مانند ديگر محصولات فرهنگي،
مركز اصلي توليد اين موسيقي، پايتخت است ولي شايد رپ از معدود پديده‌هاي
فرهنگي باشد كه تا شهرستان‌ها و حتي شهرهاي بسيار كوچك و محروم هم گسترش
يافته و شبكه‌اي بزرگ را فراهم آورده است.
يكي ديگر از ويژگي‌هاي رپ فارسي را مي‌توان
استفاده از عناصر ايراني در اين موسيقي ذكر كرد؛ اشيايي مانند قمه و قليان
كه در ويدئو كليپ‌ها ديده مي‌شود و عبارات كوچه بازاري از اين دست هستند.
در متن اشعار كلماتي رمزگونه به كار مي‌رود كه تنها در زبان مخفي نوجوانان
معنا پيدا مي‌كند.
ميانگين سني خوانندگان رپ فارسي بين 14 تا20 سال
است و اندك افرادي با سن بيش از 30 سال در ميان آنها پيدا مي‌شود. بسياري
از خوانندگان پس از رسيدن به28 -27سالگي به دليل مشغول شدن به حرفه‌اي
تمام وقت يا تشكيل خانواده از اين فضا دور مي‌شوند مگر اينكه بخواهند به
صورت يك خواننده حرفه‌اي كار خود ادامه دهند. خوانندگان تجمعاتي را برگزار
مي‌كنند كه شامل اجراهاي سريع و پياپي است. آخرين كسي كه بتواند در اين
رقابت آزاد پاسخ اشعار ديگران را بدهد برنده محسوب خواهد شد.
محتواي اشعار در موسيقي رپ و مخصوصا رپ زيرزميني
هميشه محل بحث و اختلاف بوده است. خوانندگان و طرفداران رپ زيرزميني عقيده
دارند كه رپ، اعتراضي به وضعيت جامعه است و از فقر، مقابله فرهنگ‌ها،
دوستي‌هاي خياباني، مشكلات اجتماعي، درگيري‌هاي سياسي و روابط و
سرنوشت‌هاي انساني سخن مي‌گويد.
مخالفان رپ اما نظر ديگري دارند؛ آنها معتقدند
كه اشعار رپ از روي خستگي و دلزدگي گفته مي‌شود و به موضوعاتي پيش پا
افتاده، تكراري و مبتذل مي‌پردازد. فردين علي‌خواه - جامعه‌شناس-
مي‌گويد:« متن ترانه‌هاي پاپ براي اين گروه از مخاطبان فاقد تنوع و گيرايي
لازم بود. آنها به اشعاري نياز داشتند تا با زبان ساده‌تر و نزديكتر با آن
ارتباط برقرار كنند. وقتي رپ زيرزميني شروع شد به نظر مي‌آمد كه تغييراتي
در مفاهيم موسيقي ايراني ايجاد شود ولي رپ اگرچه به حوزه‌هاي جديدي پرداخت
اما هنوز نتوانسته است جرياني را كه انتظار مي‌رفت به وجود بياورد.» وي
مي‌افزايد:«بايد ببينيم اين نوع موسيقي تا كي قدرت خود را حفظ مي‌كند و
آيا گرايش به رپ به صورت يك موج گذرا پايان خواهد يافت يا بيشتر ادامه
پيدا مي‌كند.»
2 سال پيش زماني كه فيلم خصوصي يكي از بازيگران
زن تلويزيون پخش شد يكي از خوانندگان آهنگي در انتقاد به اين حركت
منتشر كرد كه در آن از شنوندگان خواسته مي‌شد لوح فشرده حاوي فيلم را
نابود كرده و چرخه تكثير آن را متوقف كنند. تقريبا همان زمان بود كه
خواننده ديگري به نام «هيچكس» آهنگي با نام «وطن پرست» را در دفاع از
ايران و فناوري انرژي هسته‌اي خواند. در سريال‌هاي طنز تلويزيوني يكي دو
سال اخير، موسيقي رپ در تيتراژ ابتدا و انتها به گوش مي‌رسد.
رپ زيرزميني فارسي اندك اندك تغيير شكل داده و
روي زمين هم خود را نشان مي‌دهد. اما نكته آن است كه هر چيز زيرزميني و
خارج از قانون به دنبال خود ناهنجاري‌هايي را نيز توليد مي‌كند.
سياستگذاران فرهنگي مي‌توانند با نظام بخشي به اين نوع از موسيقي و خارج
كردن اين جريان از حالت زيرزميني بر مضامين آن نظارت كرده و جلوي
خيلي از سو‌ء استفاده‌ها را بگيرند. به هر حال يك پديده اجتماعي بايد از
جهات مختلف مورد بررسي قرار گيرد و اين گزارش تلنگري است براي اين بررسي.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید