آزیترومایسین(Azithromycin) چیست؟

آزیترومایسین(Azithromycin) با نام تجاری: زیتروماکس و زدماکس از داروهای آنتی بیوتیک نوع ماکرولید است که رشد باکتری ها را متوقف کرده و برای درمان طیف گسترده ای از عفونت های باکتریایی تجویز می شود.

موارد مصرف آزیترومایسین(Azithromycin)

آزیترومایسین برای انواع متفاوت عفونت های باکتریایی مانند بیماری ها و عفونت های تنفسی همچون برونشیت، سینوزیت، برخی بیماری های انسدادی ریوی و سیاه سرفه، عفونت های پوستی، عفونت گوش، عفونت چشم، گلو و لوزه، ذات الریه اکتسابی از جامعه تجویز می شود.

برخی پزشکان از این دارو برای درمان عفونت های دستگاه تناسلی و بیماری های منتقله از طریق رابطه جنسی مانند گونوره، عفونت مجاری ادراری و دهانه رحم، زخم های تناسلی و بیماری التهابی لگنی شدید استفاده می کنند.

نکته مهم: آزیترومایسین برای درمان عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا اثربخش نمی باشد و استفاده نا به جا از هر آنتی بیوتیک از جمله آزیترومایسین باعث کاهش اثربخشی آن در شرایط مورد نیاز می شود.

نحوه مصرف آزیترومایسین(Azithromycin)

حتما قبل از مصرف آزیترومایسین برچسب دارویی آن را مطالعه کرده و سوالات خود را از پزشک یا مسئول داروخانه بپرسید.

برای مصرف خوراکی آزیترومایسین طبق دستور پزشک عمل کنید، این دارو معمولا یک دوز در روز تجویز می شود.

این دارو را می توان به همراه غذا یا به تنهایی مصرف کرد اما افرادی که از ناراحتی های معده رنج می برند بهتر است آن را به همراه غذا میل کنند.

محلول آهسته رهش زدماکس (سوسپانسیون خوراکی) را با معده خالی و 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از وعده غذایی میل کنید.

برای مصرف یک دوز سوسپانسیون آزیترومایسیون بسته آن را داخل 56.5 میلی لیتر آب اضافه کرده و خوب هم بزنید و در یک نوبت بنوشید. از نگه داشتن شربت برای نوبت های بعدی خودداری کنید.

سوسپانسیون ترکیبی خوراکی (آهسته رهش) را بعد از 12 ساعت و سوسپانسیون فوری رهش را پس از 10 روز دور بریزید.

برای نتیجه بهتر از مصرف آزیترومایسین توصیه می شود دارو را هر روز در یک ساعت مشخص میل کنید.

دوره درمان خود را تا مصرف آخرین قرص ادامه دهید حتی اگر علائم بیماری بعد از چند روز ناپدید شود، زیرا قطع زودهنگام دارو ممکن است باعث بازگشت بیماری شود.

مصرف آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم یا منیزیم به همراه آزیترومایسین ممکن است میزان جذب این دارو را کاهش دهد بنابراین حداقل 2 ساعت قبل یا بعد از مصرف آزیترومایسین نسبت به مصرف این آنتی اسیدها اقدام کنید. برخی از این آنتی اسیدها عبارتند از:

Acid Gone، آلدروکسیکون (Aldroxicon)، آلترناژل (Alternagel)، دی ژل (Di-Gel)، گاویسکون (Gaviscon)، گلوسیل (Gelusil)، گناتون (Genaton)، مالوکس (Maalox)، مالدروکسال (Maldroxal)، شیر منیزی (منیزیم)، مینتوکس (Mintox)، میلاژن (Mylagen)، میلانتا (Mylanta)، رولائید (Rolaids)، رولاکس (Rulax) و غیره

در صورتی که طی دوره درمان وضعیت سلامتی شما بهبود پیدا نکرده و یا تشدید شود حتما با پزشک صحبت کنید.

عوارض آزیترومایسین(Azithromycin)

در صورت مشاهده هر یک از علائم آلرژیک یا واکنش های پوستی زیر به اورژانس مراجعه کنید:

• کهیر
• مشکلات تنفسی
• ورم صورت یا گلو
• گلو درد
• تب
• سوزش چشم
• دردناک شدن پوست
• بثورات پوستی به رنگ ارغوانی یا قرمز که گسترش یافته و باعث تاول و پوسته پوسته شدن می شود

در صورت مشاهده واکنش های دارویی جدی که روی بخش های مختلف بدن اثر می گذارد به پزشک مراجعه کنید که از جمله علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بثورات پوستی
• تب
• تورم غدد
• علائم مشابه آنفلوآنزا
• درد عضلانی
• ضعف شدید
• کبودی غیر طبیعی
• زرد شدن چشم یا پوست

این واکنش ها ممکن است چندین هفته بعد از شروع مصرف دارو ظاهر شود.

در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک تماس بگیرید:

• درد شدید معده
• اسهال آبکی یا خونی
• ضربان قلب سریع یا کوبنده
• احساس لرزش در قفسه سینه
• تنگی نفس
• سرگیجه ناگهانی (مانند حالت غش کردن)
• علائم مشکلات کبدی؛ حالت تهوع، درد بالای معده، خارش، احساس خستگی، کاهش اشتها، تیره شدن رنگ ادرار، مدفوع خاکستری، زردی (زرد شدن پوست یا چشم ها)

عوارض جانبی شایع آزیترومایسین(Azithromycin) عبارتند از:

• اسهال
• حالت تهوع و استفراغ
• درد معده
• سردرد

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره قرص پردنیزولون (Prednisolone)

سایر عوارض احتمالی آزیترومایسین(Azithromycin)

مصرف آزیترومایسین در افراد مسن ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی بیشتری روی ریتم قلب شده و ضربان قلب را افزایش دهد.

آزیترومایسین خطر بروز آفتاب سوختگی را افزایش می دهد بنابراین در دوره درمان از قرار گرفتن در مقابل نور خورشید یا استفاده از دستگاه برنزه کننده خودداری کرده و هنگام خروج از منزل از کرم ضد آفتاب و لباس های مناسب استفاده کنید.

اسهال ممکن است علامت عفونت جدید باشد، در این مواقع از مصرف قرص های ضد اسهال خودداری کرده و با پزشک تماس بگیرید.

توجه: عوارض ذکر شده تنها بخشی از عوارض احتمالی آزیترومایسین می باشد، برای اطلاع از لیست کامل عوارض جانبی این دارو با پزشک معالج صحبت کنید.

عوارض جانبی قرص و شربت آزیترومایسین

موارد احتیاطی مصرف آزیترومایسین(Azithromycin)

• در صورتی که به داروی آزیترومایسین یا سایر آنتی بیوتیک ها مانند اریترومایسین، کلاریترومایسین یا تلیترومایسین حساسیت دارید یا به هرگونه آلرژی دارویی دیگر دچار هستید، قبل از مصرف این دارو حتما پزشک را در جریان بگذارید زیرا آزیترومایسین حاوی مواد غیرفعالی است که می تواند باعث واکنش های آلرژیک و دیگر مشکلات شود.
• قبل از مصرف آزیترومایسین تمام سوابق پزشکی خود را به پزشک ارائه دهید بخصوص اگر سابقه ابتلا به بیماری و اختلالات کبدی، کلیوی، بیماری عضلانی خاص (میاستنی گراویس)، اختلال در ریتم قلبی یا کمبود پتاسیم در خون دارید.
• آزیترومایسین ممکن است باعث ایجاد وضعیتی به نام سندرم QT طولانی شود که روی ریتم قلب اثر می گذارد. این اختلال در برخی موارد نادر باعث تپش قلب نامنظم یا سریع (به ندرت کشنده) و دیگر علائمی همچون سرگیجه شدید و حالت غش می شود که نیاز به توجه پزشکی دارد.
• ابتلا به برخی بیماری های خاص یا مصرف بعضی از داروها خطر بروز سندرم QT طولانی افزایش می یابد. قبل از استفاده از آزیترومایسین پزشک را از تمامی داروهای مصرفی و ابتلا به مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی، تپش قلب کند، سندرم QT طولانی در EKG و سابقه خانوادگی بیماری های قلبی خاص مانند سندرم QT طولانی در EKG و مرگ های ناگهانی به دلیل مشکل قلبی مطلع کنید.
• کمبود پتاسیم یا منیزیم در خون خطر بروز سندرم QT طولانی را افزایش می دهد و افرادی که داروهای خاص همچون دیورتیک ها مصرف می کنند یا به اختلالات تعریق شدید، اسهال و استفراغ دچار هستند بیشتر در معرض آن قرار دارند. قبل از مصرف آزیترومایسین درباره این مسائل با پزشک مشورت کنید.
• مصرف آزیترومایسین ممکن است باعث کاهش اثر واکسن های باکتریایی همچون واکسن تیفوئید شود بنابراین در دوره درمان از واکسیناسیون خودداری کنید مگر در مواردی که پزشک توصیه کند.
• قبل از عمل جراحی، لیست تمام داروهای مصرفی با نسخه، بدون نسخه و داروهای گیاهی را در اختیار پزشک یا دنداپزشک قرار دهید.
• افراد مسن به عوارض جانبی این دارو (بخصوص سندرم QT طولانی) حساس تر هستند.
• قبل از مصرف آزیترومایسین برای درمان بیماری های گونوره و سفلیس لازم است پزشک از اثربخش بودن این دارو روی باکتری های عامل اطمینان حاصل کند.
• افرادی که به مدت طولانی آزیترومایسین مصرف می کنند بیش از دیگران در معرض ابتلا به عفونت های بسیار جدی باکتریایی و قارچی قرار می گیرند که به سختی درمان می شود.

آزیترومایسین(Azithromycin) در بارداری

این دارو معمولا برای زنان باردار و جنین خطری ندارد اما توصیه اکید می شود تنها در مواردی که واقعا نیاز است و پس از مشورت با پزشک درباره عوارض و خطرات احتمالی آن اقدام به مصرف آزیترومایسین کنید.

در صورت بارداری یا تصمیم به بارداری در طول دوره درمان حتما با پزشک مشورت کنید.

اگرچه بسیاری از آنتی بیوتیک ها معمولا اثر منفی روی داروهای هورمونی جلوگیری از بارداری مانند قرص، پچ و حلقه بارداری ندارند اما تعداد کمی از آنتی بیوتیک ها همچون ریفامپین و ریفابیوتین ممکن است اثر این داروها را کاهش داده و مصرف آن ها به بارداری ناخواسته منجر شود، بنابراین در صورتی که داروی ضد بارداری مصرف می کنید حتما پزشک را مطلع کنید.

آزیترومایسین(Azithromycin) در دوران شیردهی

در برخی منابع گفته شده این دارو از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود بنابراین قبل از شیردهی به نوزاد حتما با پزشک مشورت کنید.

آزیترومایسین(Azithromycin) و کودکان

این دارو در کودکان معمولا به شکل سوسپانسیون آزیترومایسین تجویز می شود و دوز مصرف آن توسط پزشک و با توجه به شرایط پزشکی و وزن کودک تعیین می شود.

اگر مصرف آزیترومایسین در کودکان با تحریک پذیری یا استفراغ حین غذا یا شیر خوردن همراه باشد لازم است سریعا با پزشک مشورت کنید

تداخل دارویی آزیترومایسین(Azithromycin)

تداخلات دارویی ممکن است باعث کاهش اثربخشی یا افزایش خطر بروز عوارض جانبی داروها شود بنابراین لازم است قبل از مصرف هر داروی جدید حتما درباره تعاملات دارویی آن اطلاعات کافی به دست آورید.

قبل از مصرف همزمان آزیترومایسین و هرگونه داروی دیگر – بخصوص موارد زیر – حتما با پزشک مشورت کنید:

• رقیق کننده های خون همچون انوکساپارین (لوونوکس)، فونداپارینوکس (آریکسترا)، هپارین، وارفارین (کومادین یا جانتون)
• داروهای جلوگیری از لخته شدن خون که بخصوص بعد از عمل جراحی و سایر وضعیت های پزشکی خاص تجویز می شوند مانند آنتی ترومبین 3 (ترومبین)، بیوالیرودین (آنژیوماکس)، دالتپارین (فراگمین)
• آمیودارون (کوردارون، پاکرون یا نکستارون)
• دیگوکسین (لانوکسین)
• کینیدین
• کلاریترومایسین

مصرف برخی داروها در کنار آزیترومایسین ممکن است روی ریتم قلبی اثر منفی بگذارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آمیودارن
• دیزوپیرامید
• دوفتیلید
• دروندارون
• ایبوتیلاید
• پیموزاید
• پروسینامید
• کینیدین
• سوتالول و …

نوشیدن الکل باعث تشدید برخی عوارض جانبی مصرف آزیترومایسین مانند سرگیجه و ناراحتی های معده می شود.

آزیترومایسین و گریپ فروت هر دو به یک شیوه توسط کبد تجزیه می شوند و مصرف همزمان آن ها ممکن است با هم تداخل داشته باشد، به همین دلیل توصیه می شود هنگام مصرف این دارو از خوردن محصولات به دست آمده از گریپ فروت اجتناب کنید.

توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد. توصیه می شود قبل از مصرف آزیترومایسین حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کرده و از شروع، قطع یا تغییر دوز دارو بدون مشورت پزشک جدا خودداری کنید.

بیشتر بخوانید: به خود یاد دادم عاقل باشم و ساده زندگی کنم 

دوز مصرف آزیترومایسین(Azithromycin)

دوز و مدت زمان مصرف آزیترومایسین به نوع عفونت، شرایط پزشکی بیمار و اثربخشی دارو بستگی دارد، این دارو با توجه به نوع بیماری ممکن است تنها یک بار یا یک نوبت در روز و برای چند روز تجویز شود. به عنوان مثال:

• برای درمان عفونت های پوست و بافت های پوستی معمولا روز اول یک دوز 500 میلی گرم و طی چهار روز بعد روزانه یک دوز 250 میلی گرم تجویز می شود.
• برای درمان عفونت گلو و لوزه ها معمولا روز اول یک دوز 500 میلی گرم و پس از آن هر روز و طی چهار روز بعد روزانه یک دوز 250 میلی گرم تجویز می شود.
• برای درمان ذات الریه اکتسابی از جامعه معمولا روز اول یک دوز 500 میلی گرم و پس از آن هر روز و طی چهار روز بعد روزانه یک دوز 250 میلی گرم تجویز می شود.
• برای درمان زخم تناسلی معمولا 1 گرم و یک بار تجویز می شود.
• برای درمان عفونت های سینویسی باکتریایی معمولا مصرف روزانه یک دوز 500 میلی گرم و به مدت سه روز تجویز می شود.

در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف آزیترومایسین، به محض یادآوری نسبت به مصرف آن اقدام کنید. اما اگر زمان زیادی تا نوبت بعدی باقی نمانده از خوردن آن صرف نظر کرده و هرگز دوز یک نوبت را دو برابر نکنید.

از مصرف مقدار کمتر یا بیشتر از دوز تجویز شده اجتناب کنید زیرا دوز تعیین شده توسط پزشک برای هر نوع عفونت باکتریایی ممکن است متفاوت باشد.

عوارض مصرف بیش از حد آزیترومایسین

در صورت مصرف بیش از حد این دارو و مشاهده علائم جدی همچون حالت غش یا مشکل تنفسی با اورژانس تماس بگیرید.

اشکال دارویی آزیترومایسین

آزیترومایسین به صورت خوراکی و معمولا به شکل قرص یا کپسول، محلول و محلول آهسته رهش مصرف می شود، در بیمارستان ها از تزریق درون وریدی آزیترومایسین نیز استفاده می شود.

برخی اشکال دارویی آزیترومایسین در ایران عبارتند از:

• قرص آزیترومایسین 500 و 250 میلی گرم
• قرص آزپین 500 و 250 میلی گرم
• کپسول آزیترومایسین، آزیروسین، آزیترودر، آزیتروژن، زیمکسیر، زیتروسد 250 میلی گرم
• کپسول آزیترودر، زیتروسد 500 میلی گرم
• سوسپانسیون آزیترومایسین، آزیروسیر، زیمکسیر، زستروکم، زیتروکم، زیتروماکس، زیتروستا، آزیترودر (100 یا 200 میلی گرم)
• ویال زیتروکم، آزیروسین، آزیلانگ 500 میلی گرم
• قطره چشمی آزیتر 1%، آزیترکس 1% 2.5 میلی لیتر

سخن آخر…

این دارو برای وضعیت فعلی شما تجویز شده از مصرف آن برای درمان سایر عفونت ها خودداری کنید مگر آن که به توصیه پزشک باشد.

دارو را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کرده و از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.

منبع: webmd – drugs – everydayhealth

بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد قرص ایندیناویرIndinavir